Περιβάλλον και καταναλωτισμός

Κάθε χρόνο η 5^η Ιουνίου μας θυμίζει το μεγάλο διακύβευμα της εποχής μας που  είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Την οποία, ωστόσο,  κανείς από τους ισχυρούς του πλανήτη, της Ευρώπης και της χώρας μας δεν αντιλαμβάνεται  ως προτεραιότητα, παρόλα τα παχιά λόγια που εκστομίζονται κάθε τόσο  από επίσημα χείλη.

Το περιβάλλον συνθλίβεται  ανάμεσα στις συμπληγάδες της λεγόμενης οικονομικής ‘ανάπτυξης’ και των ‘αναπτυξιακών’ έργων από τη μια και της προώθησης κάθε είδους και μορφής καταναλωτισμού από την άλλη.  Ενός καταναλωτισμού που  οδηγεί  στην αλόγιστη σπατάλη τροφίμων, ενέργειας, νερού, φυσικών πόρων γενικά  και στην ανεξέλεγκτη  παραγωγή στερεών, υγρών και αερίων αποβλήτων που ρυπαίνουν και μολύνουν γη, θάλασσα και αέρα. Η κυρίαρχη τάση είναι η επιδίωξη της οικονομικής μεγέθυνσης, του εύκολου πλουτισμού, της επίδειξης, της άνευ όρων και ορίων άνεσης και αφθονίας  χωρίς καμιά κριτική σκέψη ! 

Όλοι μιλούν για πράσινη μετάβαση, αλλά κανείς δεν μιλά για τις πλασματικές ανάγκες που μας δημιουργεί το διεθνές οικονομικό σύστημα  και μας αναγκάζει σε αντι-περιβαλλοντικά πρότυπα ζωής.  Που δημιουργεί τις τεράστιες  χωρικές και κοινωνικές ανισότητες, οι οποίες μεγαλώνουν με επιταχυνόμενη ταχύτητα.  Ιδιαίτερα ο ανεπτυγμένος κόσμος που έχει εκμεταλλευτεί στο έπακρο τους φυσικούς πόρους του πλανήτη από την εποχή της αποικιοκρατίας, έχει την μεγαλύτερη ευθύνη για την σημερινή κατάσταση αλλά και για την μελλοντική. Ο καταναλωτισμός των ανεπτυγμένων και των πολιτισμένων υποτίθεται χωρών, είναι ύβρις απέναντι στην ανθρώπινη κοινωνία τη στιγμή που λιμοκτονούν ολόκληροι λαοί!

Κάθε χρόνο αυτήν την ημέρα, 7 Απρίλιου,  τιμούμε  τον Αντώνη Τρίτση που έφυγε πρόωρα από τη ζωή το 1992. Και το κάνουμε θυμίζοντας  το έργο  και την προσφορά του στον τόπο μας αμέσως μετά την μεταπολίτευση (1974). Ο Α. Τρίτσης έδρασε σε πολλά μέτωπα και κατάφερε να δημιουργήσει ένα τοπικό κίνημα για την  ισόρροπη  ανάπτυξη και το περιβάλλον σε εποχή που κανείς δεν νοιαζόταν στην πράξη για την προστασία του. Και το σπουδαιότερο, έθεσε τα ζητήματα αυτά στην ημερήσια διάταξη της συζήτησης. Άνοιξε ένα δημόσιο διάλογο για θέματα που κανείς άλλος δεν είχε επιχειρήσει ή σκεφτεί να θίξει. Αργότερα, το 1981, με την κυβερνητική αλλαγή και με τη ιδιότητα του βουλευτή και υπουργού ΧΟΠ έβαλε σε κίνηση τον μηχανισμό για την υλοποίηση ενός σχεδίου για την ανασυγκρότηση των νησιών. Και ταυτόχρονα ξεκίνησε την πολεοδομική και χωροταξική ανασυγκρότησης ολόκληρης  της χώρας.    

Παραθέτουμε σήμερα αποσπάσματα από ένα παλιό κείμενο από ομιλία του, το 1983,  που  δείχνει  την αντίληψη είχε για την αναπτυξιακή διαδικασία και ένα δείγμα από τα συγκεκριμένα έργα που δρομολόγησε με πιστώσεις που χορήγηθηκαν από την τότε κυβέρνηση.

2025: έτος προστασίας των παγετώνων

Το πολύτιμο αγαθό του νερού, μας  εμφανίζεται  με  δύο πρόσωπα, σαν τον Ιανό. Ευλογία και σωτηρία  όταν έρχεται με τη μορφή ήπιας βροχόπτωσης, ικανής διάρκειας, που ποτίζει τις καλλιέργειες και εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα. Και κατάρα, όταν λείπει (ξηρασία) ή έρχεται με την μορφή καταρρακτώδους βροχής που χύνεται όλη στη θάλασσα πριν απορροφηθεί από το έδαφος,  προκαλώντας πλημμύρες, διάβρωση και καταστροφές σε πόλεις και ύπαιθρο. Έτσι έχουμε ταυτόχρονα πλημμύρα και λειψυδρία !

Στην εποχή της κλιματικής κρίσης και απορρύθμισης, το νερό τείνει να  εμφανίζεται, όσο πάει και περισσότερο, ως κατάρα. Είτε με τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις νεροποντές που εμφανίζονται χειμώνα και καλοκαίρι, είτε με την απουσία του λόγω παρατεταμένων καυσώνων και ξηρασίας που δημιουργούν σοβαρές επιπτώσεις στη φύση, την οικονομία κα την ανθρώπινη υγεία.

Παρόλο που έχει διακηρυχθεί παντού σε όλο τον κόσμο, ότι το νερό αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα η κατάσταση σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τραγική.  Σύμφωνα με   υπολογισμούς, του ΟΗΕ το  ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει αξιόπιστη πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Πράγμα που σημαίνει, ότι πάνω από 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι  ζουν χωρίς ασφαλές πόσιμο νερό με  ό,τι αυτό συνεπάγεται.  

  με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο 22 Σεπτεμβρίου 2024
και την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας  

Με αφορμή την συμπηρωση30 χρόνων από την ίδρυση του δικτύου ‘Πόλεις ελεύθερες από αυτοκίνητα’ (car free cities) και 25 χρόνων από την καθιέρωση της Ευρωπαϊκής Ημέρας χωρίς αυτοκίνητο (22 Σεπτεμβρίου) με την Διακήρυξη της Κοπεγχάγης (17-5-1999)  που αποτελεί την κορύφωση της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας (European Mobility Week) το ΙΚΙ, όπως κάθε χρόνο, ενώνει τη φωνή του με τις κορυφαίες οργανώσεις της χώρας για μια πολιτισμένη αστική κινητικότητα. Δυστυχώς, η φωνή του είναι φωνή βοώντος εν τη ερήμω της απάθειας, της αδιαφορίας και της αδράνειας. Όπως και των  αντίστοιχων  φορέων σε εθνικό επίπεδο.

Περιβάλλον και ειρήνη

Με αφορμή την φετινή παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος (5 Ιουνίου), είναι χρήσιμο να ξεδιπλώσουμε τις σκέψεις μας πάνω στα σύγχρονα διακυβεύματα  για  το περιβάλλον, θεωρούμενο ως πλαίσιο επιβίωσης και αξιοπρεπούς διαβίωσης των ανθρωπίνων κοινωνιών σε όλα τα μήκη και τα πλάτη  του πλανήτη.

Το θέμα που λανσάρει ο ΟΗΕ για το 2024, αναφέρεται στην γη, ως φυσικό πόρο, και στον ρόλο της για το μέλλον  της ανθρωπότητας. Και τονίζει τη σημασία της αποκατάστασης των  εδαφών, μέσα από την  καταποέμηση της ερημοποίησης, της ξηρασίας και άλλων απειλών και κινδύνων που προκαλεί η ανθρωπογενής επέμβαση στον πλανήτη. Όπως αναφέρει ο ΟΗΕ, το 40% του εδάφους σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει υποβαθμιστεί, με αρνητικές συνέπειες  σε  πάνω από  3 δισεκατομμύρια ανθρώπους  εξαιτίας  της ερημοποίησης. Ακόμα χειρότερο, η πρόβλεψη που γίνεται σήμερα  είναι ότι, μέχρι το 2050, τουλάχιστον τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της Γης θα επηρεαστούν σοβαρά από την ξηρασία.

32 χρόνια απουσίας του Αντώνη Τρίτση

Στις 7 Απριλίου 1992 ο Αντώνης Τρίτσης  έφυγε από τη ζωή, όχι όμως και από το μυαλό και τις καρδιές μας. Είναι μια μέρα που ανακαλούμε έντονα στη μνήμη  μας, τις προσπάθειες και το έργο του στα νησιά μας. Από 1974, μέχρι και το 1992 που απεβίωσε, εργαζόταν νυχθημερόν για τα ζητήματα της Κεφαλονιάς και Ιθάκης, παρά τις βαριές υποχρεώσεις του σε εθνικό, ευρωπαϊκό κα διεθνές επίπεδο λόγω της θέσης του.   

Ο Αντώνης Τρίτσης ήταν οραματιστής αλλά και ρεαλιστής ταυτόχρονα. Προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί τον χρόνο του κάθε ώρα και κάθε μέρα, γιατί ήξερε ότι δεν θα ήταν για πάντα στη θέση του υπηρετούσε. Λες και ήξερε, ότι και η ίδια  η ζωή του θα ήταν μικρή σε διάρκεια και είχε την αγωνία να προλάβει να κάνει όσο περισσότερα πράγματα μπορούσε, παρόλο που αρκετά δεν είχαν τη συνέχεια που ήλπιζε και που έπρεπε. Τον κατηγόρησαν ότι απέτυχε γιατί δεν εφαρμόστηκαν όλα όσα σχεδίαζε. Αν όμως κάνοντας τόσα πολλά «απέτυχε», ας αναλογιστούμε  πόσα θα έκανε αν «πετύχαινε»!

(22 Μαρτίου 2024)

Το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας είναι Το Νερό για την Ειρήνη. Σε μήνυμα του, ο  Γ.Γ. ΟΗΕ Α. Γκουτέρες, τονίζει ότι η δράση για το νερό είναι δράση για την ειρήνη. Σε ένα κόσμο που σπαράσσεται από πολέμους και κάθε είδους εντάσεις και συγκρούσεις,  με ραγδαία αυξανόμενες  ανισότητες  και προσφυγικά ρεύματα, η ειρήνη είναι αναγκαία περισσότερο από ποτέ. Από την άλλη πλευρά, η  κλιματική αλλαγή επιταχύνεται, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές και θέτοντας σε μεγαλύτερο κίνδυνο την παγκόσμια ειρήνη.

Μέσα σε αυτό το ζοφερό σκηνικό, η   υπερκατανάλωση, η ρύπανση και η σπάταλη του νερού απειλούν την δυνατότητα πρόσβασης του μεγαλύτερου μέρους του παγκόσμιου πληθυσμού σε γλυκό και καθαρό νερό, που είναι απολύτως  απαραίτητο για την διατήρηση της ανθρώπινης  ζωής. Η διεθνής συνεργασία για την βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων, μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας και τη μείωση των ανισοτήτων και να  αποτελέσει γερό θεμέλιο για την ειρήνη. Σήμερα 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι  στη γη δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές και υγιεινό νερό, με αποτέλεσμα το θάνατο χιλιάδων ατόμων σε καθημερινή βάση, ενώ   ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός αντιμετωπίζει πρόβλημα  λειψυδρίας. Με τα ακραία καιρικά φαινόμενα, το νερό μας έρχεται είτε υπερβολικά λίγο (έλλειψη-ξηρασία) είτε υπερβολικά πολύ  (πλημμύρες)

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ : Από κάθε 100 ανθρώπους στη γη, οι 25 παίρνουν όλο το νερό τους από ανοιχτά ρέματα και λίμνες – ή πληρώνουν υψηλές τιμές για να αγοράσουν νερό αμφίβολης ασφάλειας. 22 ανακουφίζονται σε εξωτερικούς χώρους ή χρησιμοποιούν βρώμικα, επικίνδυνα ή σπασμένα αποχωρητήρια. Και 44 βλέπουν τα λύματα τους να επιστρέφουν στη φύση χωρίς επεξεργασία, με καταστροφικές συνέπειες για την υγεία και το περιβάλλον.

Στην Ελλάδα η πολιτική διαχείρισης του νερού βρίσκεται ακόμα μακριά από την επίτευξη των στόχων της. Το  νερό είναι πλέον ένας απειλούμενος φυσικός πόρος. Όπως εύστοχα έχει  ειπωθεί νερό δεν έχουμε αλλά ευτυχώς…  έχουμε γκολφ! Είμαστε δυστυχώς μάρτυρες στις απόπειρες ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης του νερού, οι οποίες θα συνεχιστούν, μέσα στο γενικότερο κλίμα ιδιωτικοποιήσεων  των βασικών υποδομών της χώρας.

Το Ίδρυμα Κεφαλονιάς και Ιθάκης, με αφορμή την σημερινή παγκόσμια ημέρα νερού, μαζί με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας, υπενθυμίζει τη προσωπική και συλλογική μας ευθύνη για την προστασία και διαχείριση του νερού ως δημόσιου αγαθού.  

Τα νησιά μας είναι ευάλωτα στη λειψυδρία για διάφορους λόγους. Η εξοικονόμηση νερού, η οποία, όπως και σε άλλες περιπτώσεις (ενέργεια κλπ.), αποτελεί βασική επιλογή πολιτικής διεθνώς, είναι άγνωστη στον τόπο μας. Η αλόγιστη σπατάλη που κυριαρχεί γενικά, επιτείνεται από τις πιέσεις της τουριστικής δραστηριότητας που αυξάνει συνεχώς και την κακή διαχείριση (ανεξέλεγκτες γεωτρήσεις κλπ.) η οποία οδηγεί στην εξάντληση του υδροφόρου ορίζοντα.   

Η δημοτική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση οφείλουν να ασχοληθούν σοβαρά με το ζήτημα αυτό υιοθετώντας πρακτικές εξοικονόμησης και συνετής διαχείρισης τόσο στον αγροτικό όσο και στον αστικό χώρο. Οι νέες τεχνολογίες και η συνεργασία όλων των τοπικών  φορέων μπορούν να πετύχουν πολλά για την διατήρηση του κρίσιμου αυτού φυσικού πόρου, που αποτελεί κυριολεκτικά πηγή ζωής και ένα κοινωνικό αγαθό εν ανεπαρκεία.